071 - Veldpost begin WOII
Tijdens de mobilisatie van de Nederlandse Landmacht van aug 1939 tot mei 1940 werd de veldpost
ingesteld. Alle landmachtonderdelen werden gesteund door een veldpostkantoor, een expeditiekantoor of het Hoofdexpeditiekantoor. De mobilisatie duurde geruime tijd en door het indienen van verzoeken om stempels en het verzamelen en bewaren van post was het eenvoudig om de relatie te leggen van de diverse een heden die door hetzelfde veldpostkantoor gesteund werden, waarmee de slagorde van de KL voor velen (waaronder de tegenpartij) goed inzichtelijk werd.
In de periode jan 1940-mei 1940 werd meer gedaan aan geheimhouding van onderdeel locaties. Vanaf januari verschijnen stempels op de post met waarschuwingen over het vermelden van militaire gegevens op open correspondentie zoals briefkaarten. De overheid verzoekt het publiek vanaf 6 maart 1940 om geen plaatsnamen te vermelden in adressen aan de militairen maar slechts velpost nummers.
De onderdelen worden gehouden aan de order om de briefomslagen van de dienstcorrespondentie met adresgegevens te vernietigen. En dan verschijnen vanaf 14 maart veldpoststempels zonder kantooraanduiding waarmee de relatie tussen geografische ligging en onderdeel is verbroken. De stempels zijn t/m 10 mei 1940 gebruikt op dienst-en particuliere correspondentie. Vermoedelijk is dit een proef geweest om bij de hele landmacht in te voeren maar tot heden zijn slechts stempels bekend van 2-II-29 RI en van MC-II-29 RI. Zie onderstaande poststukken.
Het 2e bataljon van 29 RI met commandopost in Schaijk, werd gesteund door veldpostkantoor 10 in Den Bosch, naast het postkantoor in de Kerkstraat rechts van de poort. Een van de toenmalige facteurs kan zich herinneren dat op zijn kantoor orders binnenkwamen om andere afzenderstempels te gaan gebruiken vanwege de vele verdachte vragen over stempels en locaties van de zijde van onbetrouwbaar publiek. Deze stempels zouden niet door het veldpostkantoor maar door het onderdeel
zijn geplaatst.
Ook “de afdeling had stempels” volgens zijn herinnering (net als de staf van 3 LK in hetzelfde postkantoor links van de poort, gesteund door veldpost 3). “De Afdeling” zou 20 RA zijn geweest.
- Zijn er bij de lezers meer gegevens over dit stempel bekend?
- Zijn er andere afzender onderdelenbekend of andere data dan tussen maart en mei.
- Waren dat ook onderdelen die door veldpost 10 gesteund werden i.c.Terr. Bevelh.. Nd. Brabant, C-Zuidfront, Krijgsraad enz.
- Is er meer bekend dan hetgeen reeds door van Doorn en Voskuil in hun uitgebreide verslaglegging is verschenen?
Vooral kopieën (scan`s) van poststukken zijn welkom om de grijze vlek tussen vermoedens en kennis te kunnen opvullen.
Reactie:
Vanwege onderzoek naar een onderwerp stuitte ik in het Nationaal Archief bij toeval op een dossier m.b.t. de veldpost in de meidagen van 1940. Wegens tijdgebrek heb ik slechts een aantekening gemaakt en de opmerking “interessant” geplaatst om aan te geven dat het de moeite van bestuderen waard is. Ik weet niet precies meer wat er in het dossier zit, maar de enkele aantekening luidt: “plannen m.i.v. 15 mei 1940 alles per veldpost”.
Ik herinner me nog wel dat in de stukken stond dat de maatregel door de ontstane situatie uiteindelijk geen doorgang heeft gevonden. Ik neem aan dat dit dossier het geuite vermoeden in de vraag bevestigd. De vragensteller en andere geïnteresseerden kunnen kennisnemen van het dossier bij het Nationaal Archief te Den Haag. Het toegangsnummer is 2.16.09 bestanddeel 158.
Jeffrey Groeneveld
