076 - Militaire briefkaart

Wie kan er iets vertellen over dit “veldpoststuk”?

Reactie:

De getoonde kaart is geen veldpostkaart maar een particuliere uitgave, gemaakt met instemming van het ministerie van Oorlog en met hulp van de sectie Ontwikkeling en Ontspanning van de Generale Staf van de Landmacht in 1940. De kaart was bedoeld om de militairen op goedkope wijze een document te verschaffen waarmee zij hun thuisfront konden melden dat zij bv overgeplaatst waren en dat door de familie hun nieuwe adres, inclusief veldpost kantoornummer vermeld moest worden zoals zij het hadden ingevuld.

Deze kaarten kwamen uit omstreeks maart 1940 toen de legerleiding meer en meer de nadruk ging leggen op geheimhouding van locatie en nummers van onderdelen. Zij spoorden de militairen aan een velpostnummer aan hun familie bekend te stellen voor correspondentie naar het onderdeel. Het bijzondere was dat de bestaande kaarten daarvoor de regel “Veldpostkantoor no….” niet voerden. (zie bijlage) Ook het voorschrift zoals dat gold conform handboek soldaat (zie bijlage) sprak slechts over het eigen onderdeel en de grotere eenheid.

Het publiek vond dat maar raar en dacht dat komt nooit aan en schreef er een locatie bij tegen de zin van de legerleiding. Daarom werd deze kaart met instemming van Defensie verkocht in de kantines op de legerplaatsen om de geheimhouding te stimuleren.

Het voorbeeld geeft geen veldpostnummer zoals bv wel op bijlage dd 08.05.1940. Dat komt omdat het commando van de Marine Kustwacht in Amsterdam niet door een veldpostkantoor bediend werd maar post ontving op het adres “Amsterdam Militair”. Alle steden met statische onderdelen die niet tot het (verplaatsende) veldleger behoorden, hadden zo`n selectie-adres (tegenwoordig een postbus). Door de PTT werd alle post op het plaatselijke militaire “Garnizoensbureau” bezorgd dat voor verspreiding zorgde.

De kaarten hadden tenslotte nog een bijzondere toepassing: Na de capitulatie gebruikte veel militairen het als een melding aan de familie “ik leef nog” naast het melden van een nieuw adres. De kaart van de militair R.J.L van Bijnen is zo`n voorbeeld. Gestempeld op 18.05.1940 aan (aangetrouwde) familie in Heerlen geeft de kaart een postadres aan waar van Bijnen laat zien waar hij verblijft (beide families wonen er nog in Heerlen).

De eventuele tekst op de voorzijde maakt duidelijk of dit een nieuw adres of een gezondheidsmelding is. Die tekst zijde bevatte ook reclame van de uitgever (de tuinbouwveilingen) over bv het maken van tomatensoep met rijst enz. Tegenwoordig bestaan er soortgelijke legerformulieren welke bestemd waren om in tijd van oorlog het NAPO-nr thuis te melden en nu gebruikt worden door personeel op vredesmissie bv in Afganistan.

JPGvdM