Posthistorische Studie nr. 20

Hans E. Aitink en Egbert Hovenkamp, Noord-Atlantische luchtverbindingen – met nadruk op de jaren 1939 – 1946

In 1992 kreeg Hans Aitink de thiller ‘Nachtvlucht’ van Ken Follett cadeau. In dit boek worden de verwikkelingen beschreven tijdens de overtocht van de laatste Clipper die na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog uit Southampton vertrok naar New York. Hans was altijd al geboeid door luchtvaart en luchtpost maar door dit boek kreeg hij een hartstochtelijke belangstelling voor de Boeing vliegboten, de Clippers van PanAm, die zo’n enorme bijdrage leverden aan het transatlantisch luchtverkeer.
Toen Hans later in contact kwam met Egbert Hovenkamp, ook luchtpost-verzamelaar, kwam bij hen het idee op een boek te schrijven over de Noord-Atlantische luchtverbindingen van het eind van de jaren dertig tot kort na de Tweede Wereldoorlog met de Clippers in de hoofdrol. Enerzijds om deze indrukwekkende vliegboten zelf, anderzijds omdat zij voor veel Europeanen een symbool waren van een nog bereikbare vrije wereld.

Wie herinnert zich niet de film Casablanca waarin zoveel vluchtelingen alles in het werk stelden om een visum voor Lissabon te bemachtigen, daar immers lokte de vrijheid, de mogelijkheid naar het vrije Amerika te gaan.
Het werd hen al snel duidelijk dat een beeld geschetst moest worden van het gehele tijdperk waarin die verbindingen tot ontwikkeling kwamen. Tegelijk was het hen duidelijk dat zo’n historisch kader beperkt moest blijven, de periode 1939 – 1946 van de oorlogsinspanningen van vooral PanAm, BOAC en de Atlantische luchtbrug moest de hoofdrol spelen.

De schrijvers proberen ook te laten zien hoe jongensboekachtig spannend de pionierstijd van de luchtvaart geweest moet zijn en hoe er door het publiek werd meegeleefd: men denke aan de tocht van Charles Lindbergh, aan het enthousiasme in Nederland voor de eerste vluchten en de kerstvluchten naar Indie en de London – Melbourne race.
Ze laten zien hoe de KLM en zijn vliegers ondanks de grote beperkingen die door de oorlog werden opgelegd, bleven vliegen en hoe de KLM daarbij een wezenlijke bijdrage aan het vervoer van passagiers en post leverde.

Naast een verhalend deel is er het documentaire deel. Zij hebben belangrijke gegevens met veel inspanning en tijd aan achiefmateriaal ontrukt. Met name de Vluchtlijsten PanAm van 1939 tot halverwege mei 1942 zijn opmerkelijk. De bijlage Luchtposttarieven Europese landen – Noord-Amerika is van belang voor verzamelaars van luchtposttukken. De Routekaarten dragen bij aan het inzicht in de problemen en omvang van het transatlantisch luchtverkeer in oorlogstijd.
Bij de afbeeldingen van poststukken is getracht een breed beeld te geven van niet alleen het transatlantische vervoer, maar ook van de aanvoerroutes van luchtpost in Europa, die ook in oorlogsomstandigheden bleven functioneren.

—–

Dit boek is nog voorradig. Voor prijs en hoe te verkrijgen zie het Overzicht publicaties.