PHS 32 – ZL brievenposterij

Kees de Baar, De Zeeuwse brievenposterij. ‘Postvoorzieningen voor de koopman’

Uit de inleiding van Posthistorische Studie 32:

De postgeschiedenis van Zeeland is alleen te begrijpen tegen de achtergrond van de ontwikkeling van Zeeland tot een soeverein handelsgewest, onafhankelijk van Holland en van de Zuidelijke Nederlanden. Daarbij is de ontwikkeling van Middelburg tot dominante handelsstad, gelegen tussen de handelsmetropolen Antwerpen en Amsterdam, bepalend geweest. (…)

Er is tijdens de ontwikkeling tot Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in Zeeland nooit een gevoel ontstaan Nederlander te zijn, ook niet na de Vrede van Münster die in 1648 met Spanje werd gesloten. (…) De bindende factoren in de verhouding tussen Zeeland en de andere gewesten waren de dominante Calvinistische godsdienst en het huis van Oranje. De autochtone inwoners voelden zich Zeeuw en bleven daarbij meer op Vlaanderen dan op Holland gericht. (…) De Hollanders werden ervaren als handelsconcurrenten, waarmee alleen in oorlogstijd samenwerking mogelijk was. En zelfs dan bleven er tegenstellingen, omdat de Hollandse kooplieden ook in oorlogstijd vrije handel bleven nastreven. De Zeeuwen kozen, met Spaanse of Franse belagers aan de grens, toch eerder voor een handelsverbod en voor kaapvaart om de vijand economische schade te berokkenen. (…) 

Het eerste deel van het boek schetst de ontwikkeling van Zeeland tot soeverein handelsgewest, samenwerkend met Holland waar nodig, maar tegenwerkend waar mogelijk. Zeeland was in de grafelijke tijd al een handelsgewest aan de monding van de Schelde, de toegang tot de Vlaamse handelssteden Gent en Brugge en tot Antwerpen. In die tijd was er eigenlijk alleen sprake van doorvoerhandel. Antwerpen was de stapelmarkt tussen Zuid-, Noord- en Oost-Europa, waarbij Zierikzee en de steden op Walcheren als voorhavens fungeerden. (…)

In het tweede deel wordt de ontwikkeling beschreven van Zeeland als handelsgewest na de grafelijke tijd, met de overgang van passieve doorvoerhandel naar actieve handel binnen en buiten Europa. Specifiek gaat het daarbij om de ontwikkeling van Middelburg tot dominant handelscentrum en het achterblijven van de andere steden als handelssteden. (…) 

In het tweede deel wordt specifiek aandacht besteed aan de handelsvoorzieningen ten behoeve van de kooplieden, die door de stedelijke overheden werden gerealiseerd, waaronder de stedelijke postvoorzieningen. (…) Getoond en beschreven wordt hoe de kooplieden hun brieven verzonden en ontvingen. In dit deel komt ook de speciale postvoorziening van de Verenigde Oostindische en van de Generale Westindische Compagnie aan de orde. (…)

In het derde deel worden de stedelijke postvoorzieningen beschreven. Alle steden hebben gebruik gemaakt van beurtschippers en koopmansboden voor het briefvervoer van de kooplieden. (…) De koopmansboden die van en naar de Zeeuwse steden reisden, deden dat met behulp van de beurtschepen, het openbaar vervoer tussen de eilanden en naar het vaste land. Daardoor ontstond ook een unieke verwevenheid tussen beurtvaart en bodeschappen, waarbij de beurtschipper soms ook de functie van koopmansbode had. (…) Tot de stedelijke voorzieningen behoorde ook de oprichting van postkantoren, wanneer het verkeer van koopmansboden stedelijke regelingen gewenst of noodzakelijk maakte. (…) Postkantoren werden daar pas gerealiseerd bij het tot stand komen van de gewestelijke postorganisatie, de Zeeuwse Landpost. (…)

In deel 4 worden de postroutes van en naar Middelburg beschreven. (…) Middelburg sloot contracten af met de grote handelssteden Amsterdam, Antwerpen, Gent en Brugge en met de Europese postorganisatie van Thurn & Taxis. De Europese postorganisatie erkende daardoor alleen het postkantoor van Middelburg als postkantoor voor Zeeland en leidde alle buitenlandse post met bestemming Zeeland naar Middelburg. De Middelburgse postmeester ging zich postmeester-generaal van Zeeland noemen, ondanks de bezwaren van vooral Vlissingen.

Postmeester Le Jeune van Steenbergen nam in 1734 het initiatief voor een gewestelijke organisatie van de brievenposterij, waarbij de Zeeuwse briefpost over Steenbergen naar Holland en Staats-Brabant zou worden vervoerd. Het duurde tot 1746 voor hij die postorganisatie gerealiseerd had. In deel vijf komt deze gewestelijke postorganisatie aan de orde, de Zeeuwse Landpost genoemd, waarbij uiteindelijk alle Zeeuwse steden betrokken werden. (…) De postroute werd gereden door postrijders die over de eilanden met behulp van overzetveren de brieven van en naar het uitwisselingskantoor Steenbergen brachten voor verder vervoer. (…)

Opmerkelijk is dat postmeester Jacques Le Jeune (…) vervolgens gevraagd werd te helpen met het tot stand brengen van een gewestelijke postorganisatie in Holland. (…) Die gewestelijke postorganisatie, de Hollandse Statenpost genoemd, kwam in 1752 tot stand. (…) Opvallend ook was dat in beide nieuwe postorganisaties de belangrijkste stad in het begin niet wilde meewerken en probeerde de eigen onafhankelijke positie te handhaven. In Holland gold dat voor Amsterdam, in Zeeland voor Middelburg, waarbij beide steden, met een goede onderlinge stedelijke postverbinding elkaar zoveel mogelijk probeerden te steunen.

Het tot stand komen van de Bataafse Republiek in januari 1795 leidde tot nationalisatie van de brievenposterij. (…) Op 15 januari 1799 werden de posterijen in de Bataafse Republiek nationaal verklaard. De ontwikkeling van de nationale brievenposterij vond plaats in de laatste jaren van de Bataafse Republiek. Zeeland was toen al zijn zelfstandigheid als gewest kwijt.

—–

Hieronder vindt u, in twee bijlagen, een deel van de inhoud van het boek, opdat u zich daar een indruk van kunt vormen.

PHS 32 Inhoudsopgave.

PHS 32 Hoofdstuk 5.

Dit boek is nog voorradig. Voor prijs en hoe te verkrijgen zie het Overzicht publicaties.

Scroll naar boven
Privacyoverzicht Po & Po

Toelichting Privacyverklaring

Per 25 mei 2018 is de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van kracht geworden. Volgens deze wet heeft een organisatie een informatieplicht met betrekking tot privacy gevoelige data. Dat geldt ook voor niet-commerciële organisaties en verenigingen. Dat betekent dat ook de Nederlandse Vereniging van Poststukken- en Poststempelverzamelaars, ook bekend onder de naam Po & Po verplicht is om de leden duidelijk te informeren wat zij met de privacy gevoelige data doet. Dit is vastgelegd in de Privacyverklaring

PRIVACYVERKLARING Nederlandse Vereniging van Poststukken- en Poststempelverzamelaars

Dit is een privacyverklaring van de Nederlandse Vereniging van Poststukken- en Poststempelverzamelaars, ook bekend onder de naam Po & Po, gevestigd te Amsterdam en ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel onder nummer 40532954. Deze privacyverklaring omschrijft welke persoonsgegevens wij verwerken, voor welke doeleinden deze persoonsgegevens worden gebruikt en welke maatregelen wij hebben getroffen om de verwerking rechtmatig, behoorlijk en transparant te laten plaatsvinden conform de eisen van de Algemene Verordening Gegevensbescherming.

1. GEBRUIK VAN PERSOONSGEGEVENS

Voor het goed kunnen functioneren van onze vereniging verzamelt en beheert het bestuur van de vereniging een aantal persoons- en andere gegevens.

1.1 Wij verzamelen daarbij de volgende (persoons)gegevens:

  • (a) naam, adres en woonplaats;
  • (b) telefoonnummer;
  • (c) e-mailadres;
  • (d) datum aanvang/einde lidmaatschap;
  • (e) bankrekeningnummer;
  • (f) lidmaatschapsnummer;
  • (g) geslacht;

1.2 Beheer gegevens
De gegevens worden beheerd door de ledenadministratie van de vereniging. Zie de website voor de actuele contactgegevens (https://po-en-po.nl/bestuur-contact).

1.3 Bewaartermijn gegevens
De ledenadministratie bewaart de persoonsgegevens zolang het bestuur dit noodzakelijk acht, bijvoorbeeld voor zover dit gewenst is voor het bijhouden van de verenigingshistorie. Vanzelfsprekend worden de gegevens altijd bewaard zolang de overheid dit verplicht; bijvoorbeeld wanneer die gegevens onderdeel uitmaken van financiële gegevens opgenomen in de jaarverantwoording van de vereniging.

1.4. Wij verwerken (mogelijk) de persoonsgegevens van leden ten behoeve van:

  • (a) de ledenadministratie;
  • (b) de verzending van publicaties;
  • (c) de verzending van nieuwsberichten;
  • (d) de verzending van uitnodigingen;
  • (e) de verzending van het verenigingsnieuws;
  • (f) de verzending van veilinglijsten van door de vereniging georganiseerde veilingen;
  • (g) het rondzendverkeer.

De leden van de kascommissie hebben inzage in de gegevens op moment van de controle van de kas voor de jaarvergadering.

2. INFORMATIE, WIJZIGING, CORRECTIE, WISSEN, OVERDRACHT EN BEZWAAR

2.1 U kunt contact opnemen met de secretaris of ledenadministratie via e-mail (zie hiervoor de gegevens op de website (https://po-en-po.nl/bestuur-contact) of telefoon voor:

  • (a) meer informatie over de wijze waarop wij persoonsgegevens van u verwerken;
  • (b) vragen naar aanleiding van deze privacyverklaring;
  • (c) vragen welke persoonsgegevens het bestuur van u heeft, waarvoor deze worden gebruikt en waarvoor deze zijn verzameld;
  • (d) inzage in de persoonsgegevens die wij met betrekking tot u verwerken;
  • (e) beperking of overdracht van uw gegevens;
  • (f) bezwaar tegen het gebruik van uw gegevens;
  • (g) recht op correctie: u kunt vragen om uw persoonsgegevens te corrigeren. Het bestuur spant zich in om persoonsgegevens die in ons bezit zijn of beheer zijn nauwkeurig, compleet, actueel en relevant te houden op basis van de meest recente informatie;
  • (h) Recht van wissen van gegevens: het bestuur kan uw persoonsgegevens op uw verzoek wissen, wanneer de persoonsgegevens niet langer noodzakelijk zijn in verband met de doeleinden waarvoor ze waren verzameld of verwerkt;
  • (i) Recht op bezwaar: u mag te allen tijde bezwaar maken tegen de verwerking van uw persoonsgegevens als gevolg van uw specifieke situatie.

3. BEVEILIGING VAN UW GEGEVENS
3.1 Wij zullen uw gegevens uitsluitend gebruiken voor de in deze privacyverklaring
genoemde doeleinden en wij zullen daarbij adequate technische en organisatorische maatregelen

 

treffen om uw gegevens te beveiligen.

4. DERDEN
4.1 Wij verstrekken uw gegevens aan de volgende derden:
(a) Samenwerkingsverband Filatelie indien een lid gebruikt maakt van het rondzendverkeer;

4.2 Wij kunnen foto’s of opnamen van bezoekers en/of deelnemers aan activiteiten op onze bijeenkomsten publiceren op onze website of in het verenigingsnieuws, tenzij u daartegen uitdrukkelijk en gemotiveerd bezwaar aantekent (zie onder 2).

4.3 Persoonlijke gegevens worden zonder toestemming van een lid, anders dan in geval van de hierboven genoemde punten, op geen enkele wijze ter beschikking gesteld van personen en/of instellingen buiten de vereniging.

5. BEWAREN VAN UW GEGEVENS
Wij bewaren uw gegevens niet langer dan noodzakelijk gelet op het doel van de verwerking of andere wetgeving die het bewaren verplicht.

6. WIJZIGINGEN PRIVACYVERKLARING

6.1 Het kan voorkomen dat deze verklaring in de toekomst wordt gewijzigd. Wij bevelen daarom aan

om deze privacy verklaring regelmatig te blijven raadplegen. De privacyverklaring zal eenmalig gepubliceerd worden in het Verenigingsnieuws en worden gepubliceerd op de website van de vereniging.

Laatste wijziging: 28 juni 2021